بانکداری اسلامی مبنای نظام بانکی کشور است، اما هنوز از جانب جامعه مذهبی راضی کننده نیست

به گزارش تابناک اقتصادی؛ رئیس کل بانک مرکزی در همایش بانکداری اسلامی گفت: بانکداری اسلامی در سطح دنیا رشد و توسعه خیره کننده‌ای داشته است و کشور‌های بسیاری از ابزار بانکداری اسلامی استفاده می‌کنند و در مجموع بانکداری اسلامی، سهم خوبی از بازار بانکداری را از آن خود کرده است.

وی با اشاره به اتفاقات خوبی که در تدوین قوانین بانکداری مرکزی و بانکداری با همفکری مجمع تشخیص مصلحت نظام رخ داده ابراز امیدواری کرد، با تصویب این قوانین برخی از موانع و مشکلات موجود حل و فصل شود.

فرزین در ادامه به مهمترین مشکلات نظام بانکی در حوزه بانکداری اسلامی پرداخت و گفت: نظارت بر مصرف تسهیلات و اینکه تسهیلات در جای خود استفاده شود در نظام بانکی ما مشکل دارد؛ لذا در این خصوص برنامه ویژه‌ای در بانک مرکزی برای تقویت نظارت بر بانک‌ها داریم.

وی ادامه داد: بانک‌های ما تخصصی محور نیستند و با اساسنامه یکسان اداره می‌شوند و لذا قواعد نظارتی بر آن‌ها نیز تخصصی نیست؛ بنابراین، یکی از برنامه‌های جدی ما در بانک مرکزی، تخصصی کردن بانک‌هاست و اینکه هر بانکی با توجه به تخصص خود از عقود مرتبط استفاده کند و بر همان اساس مورد نظارت قرار گیرد.

فرزین با بیان اینکه بر اساس قاعده اسلامی، شبکه بانکی می‌تواند در برخورد با کسانی که در بازپرداخت تسهیلات تعلل ورزیده‌اند با بخشودگی، امهال و اخذ جریمه اقدام کند گفت: شناسایی و تشخیص این موارد توسط نظام بانکی و لذا تعیین نوع برخورد با اشخاص حقیقی و حقوقی، نیازمند توسعه نظام اعتبارسنجی، زیرساخت‌ها و قوانین لازم است که اقدامات خوبی در این خصوص انجام شده، اما کافی نیست.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: بانکداری اسلامی مبنای نظام بانکی کشور است و باید نهادسازی ما هم در این چارچوب شکل بگیرد؛ البته طی سال‌های اخیر، رشد خوبی در این زمینه داشته‌ایم، اما این مقدار هنوز از جانب بانکداران و جامعه مذهبی راضی کننده نیست و باید توسعه پیدا کند.
 
فرزین همچنین به مسائل ساختاری و نهادی در حوزه بانکداری اشاره کرد و گفت: متاسفانه نهادسازی لازم بر اساس بانکداری اسلامی شکل نگرفته است؛ به عنوان مثال، پرداخت قرض الحسنه که به اعتقاد من برکت نظام بانکی است، باید متناسب با تامین اعتبار باشد و لذا منابع  قرض الحسنه باید بر اساس نیت خیر افراد تامین شود که در این خصوص موارد و نهاد‌هایی در سطح جامعه خارج از شبکه بانکی وجود دارد لذا با نهادسازی مناسب، منابع قرض الحسنه در شبکه بانکی می‌تواند افزایش بیشتری پیدا کند.
 

علل ناترازی بانک‌ها و راه‌های برون رفت از آن

رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه درباره ناترازی بانک‌ها گفت: بالای ۸۸ درصد تأمین مالی در کشور ما هم‌اکنون توسط بانک‌ها انجام می‌شود، حتی بخش زیادی از تأمین مالی دولت نیز بر دوش بانک‌هاست؛ طبیعی است که این موارد ناترازی بانک‌ها را افزایش می‌دهد؛ دولت یکی از مهمترین عوامل ناترازی بانک‌هاست، ناترازی دولت به بانک‌ها منتقل می‌شود، چه بانک‌های دولتی چه بانک‌های خصوصی! به همین دلیل در برنامه هفتم تلاش کردیم، بخشی از این مسائل را حل کنیم، ولی یادمان باشد بخش عمده‌ای از ناترازی‌هایی که در بانک‌ها وجود دارد، ناشی از مطالبات‌شان از دولت است.

فرزین همچنین با تأکید بر اینکه کفایت سرمایه، موضوع دیگر دخیل در ناترازی بانک‌هاست، گفت: این هم به ناترازی در بانک‌ها تبدیل شده است. کسی که بانک زده، باید سرمایه آن را هم بیاورد، کدامشان آورده‌اند؟ جز سه چهار تا بانک؟ باید افزایش سرمایه بدهند و اگر این کار را نکنند، ناترازی‌شان افزایش می‌یابد.

رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه دلیل سوم در ناترازی بانک‌ها را اضافه‌برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی دانست و ادامه داد: برخی قوانین ابلاغی باعث شده است، در دهه ۹۰ اضافه‌برداشت‌ها به خط اعتباری تبدیل شود، ولی ما چنین کاری را هرگز نکردیم، به همین دلیل، نرخ رشد ۴۰ درصدی پول به ۲۷ درصد کاهش یافته است.

وی افزود: خط اعتباری بانک‌ها را کنترل کردیم؛ بانک‌ها بالطبع، تحت فشار قرار گرفتند، اما خیلی راحت می‌توانیم اضافه‌برداشت را به خط اعتباری تبدیل کنیم و همه این مشکلات حل شود، ولی اجازه نمی‌دهیم، چون سیاست ما این نیست.

فرزین ادامه داد: یک دهه نرخ رشد پول مستمر داشتیم که تبدیل به تورمی شده که حدوداً ۲۰ درصد بالاتر از حد متوسط دهه ۷۰ و ۸۰ است؛ لذا اگر اجازه رشد نقدینگی و رشد پول را بدهیم، کنترل تورم سخت‌تر خواهد شد.

رئیس کل بانک مرکزی همچنین با تاکید بر اینکه سیاستگذار پولی باید ابتکار عمل داشته باشد، تصریح کرد: اجازه نخواهیم داد اضافه برداشت تبدیل به خط اعتباری شود. بانک مرکزی با سخت‌گیریی‌های خود جلوی خلق پول را گرفته که نتیجه آن کاهش رشد نقدینگی به ۲۷ درصد است؛ لذا مجموعه کشور این مسیر را انتخاب کرده و البته مسیر سختی است و باید صبر و تحمل داشته باشیم. درست است که بانک‌ها تحت فشار قرار گرفتند، اما چاره‌ای نداریم که در بلند مدت باید نقدینگی را کنترل کنیم و برای کنترل نقدینگی باید از ابزار سیاست پولی استفاده کنیم که در کوتاه مدت محدودیت‌ها و فشار‌هایی را ایجاد می‌کند.

رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با بیان اینکه تسهیلات تکلیفی هدایت اعتبار نیست، گفت: هدایت اعتبار باید مبتنی بر نقشه صنعتی باشد و تا نقشه و برنامه صنعتی جامع نداشته باشیم، هدایت اعتبار موفق نخواهد بود.

وی تاکید کرد: باید اولویت‌های صنعتی در هر استان و هر شهرستان مشخص و منابع شبکه بانکی به آن سمت هدایت شود. البته اقدامات خوبی در زمینه هدایت نقدینگی انجام شده؛ اعم از تامین مالی زنجیره‌ای، اوراق گام و برات الکترونیک که در سال گذشته ۵۳ همت اوراق گام استفاده شد و برنامه ما برای امسال افزایش آن به ۱۵۰ همت است. وی تاکید کرد: لذا هدایت اعتبار توسط بانک مرکزی باید با پاداش و تنبیه همراه باشد و زیرساخت‌های لازم برای آن فراهم شود.